Tổng quan về Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài - Nghị định 135/2015/NĐ-CP

1. Quy định chung về đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

1.1. Khái niệm đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là một hình thức được ghi nhận theo quy định pháp luật Việt Nam. Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 135/2015/NĐ-CP, đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là hoạt động đầu tư ra nước ngoài dưới hình thức mua, bán chứng khoán, các giấy tờ có giá khác hoặc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, các định chế tài chính trung gian khác ở nước ngoài.

Trong đó, cụ thể về một số hình thức đầu tư thì đầu tư chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Ví dụ cụ thể chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử, bao gồm các loại sau đây: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ; Quyền mua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán; Hợp đồng góp vốn đầu tư; Các loại chứng khoán khác do Bộ Tài chính quy định.

Bên cạnh đó, quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích kiếm lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc các dạng tài sản đầu tư khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hàng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ.

Xem thêm: Phân biệt đầu tư trực tiếp (FDI) và đầu tư gián tiếp (FPI)

1.2. Phương thức đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Việc đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của cá nhân hay tổ chức kinh tế được quy định cụ thể như sau:

Đối với nhà đầu tư là cá nhân

Theo quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị định 135/2015/NĐ-CP, nhà đầu tư là cá nhân có quốc tịch Việt Nam chỉ được thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài. Về hình thức này, ngân hàng Nhà nước Việt Nam có quy định cụ thể về quy trình, thủ tục, nội dung thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu của tổ chức nước ngoài tại Việt Nam quy định tại Khoản 1 Điều 5 Nghị định 135/2015/NĐ-CP. Phương thức thực hiện, các nội dung khác liên quan đến việc tham gia chương trình thưởng cổ phiếu của cá nhân người lao động Việt Nam làm việc trong các tổ chức nước ngoài tại Việt Nam.

Đối với nhà đầu tư là tổ chức kinh tế

Hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của tổ chức kinh tế được thực hiện theo các phương thức quy định tại Điều 6 Nghị định 135/2015/NĐ-CP: Hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của tổ chức kinh tế được thực hiện theo các phương thức sau: Tự doanh đầu tư gián tiếp ra nước ngoài và ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

1.3. Hình thức đầu tư gián tiếp ở nước ngoài

Tổ chức tự doanh, tổ chức nhận ủy thác được đầu tư gián tiếp ở nước ngoài theo các hình thức sau:

Đầu tư gián tiếp nước ngoài vào cổ phiếu

Đây là hình thức đầu tư trong đó chủ đầu tư nước ngoài đầu tư bằng cách mua cổ phiếu của các công ty, các tổ chức phát hành của một nước khác ở mức khống chế nhất định để thu lợi nhuận mà các chủ đầu tư không nắm quyền kiểm soát trực tiếp đối với tổ chức phát hành cổ phiếu.

Đầu tư gián tiếp nước ngoài qua trái phiếu

FPI qua trái phiếu là việc nhà đầu tư nước ngoài bỏ vốn tiền tệ ra mua trái phiếu để kiếm lời. Khác với cổ phiếu thể hiện sự rủi ro và may mắn của việc góp phần sở hữu một công ty, trái phiếu đơn giản là một chứng chỉ vay nợ nói rằng: người vay đồng ý trả cho người giữ trái phiếu một khoản tiền nhất định tại một thời điểm nhất định trong tương lai.

Các hình thức đầu tư gián tiếp nước ngoài tại Việt Nam theo Điều 5 Thông tư 05/2014/TT-NHNN (sửa đổi tại Thông tư 06/2019/TT-NHNN) như sau:

- Góp vốn, mua, bán cổ phần, phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài vào doanh nghiệp không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 3 Thông tư 06/2019/TT-NHNN và các văn bản sửa đổi, bổ sung (nếu có) chưa niêm yết, chưa đăng ký giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

Theo đó, tại khoản 2 Điều 3 Thông tư 06/2019/TT-NHNN quy định doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài bao gồm:

• Doanh nghiệp được thành lập theo hình thức đầu tư thành lập tổ chức kinh tế, trong đó có nhà đầu tư nước ngoài là thành viên hoặc cổ đông và phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư;

• Doanh nghiệp không thuộc trường hợp thành lập theo hình thức đầu tư thành lập tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên của doanh nghiệp.

• Doanh nghiệp dự án do nhà đầu tư nước ngoài thành lập để thực hiện dự án PPP theo quy định của pháp luật về đầu tư.

- Góp vốn, mua, bán cổ phần, phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài vào doanh nghiệp có cổ phiếu niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

- Mua, bán trái phiếu và các loại chứng khoán khác trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

- Mua bán các giấy tờ có giá khác bằng đồng Việt Nam do người cư trú là tổ chức được phép phát hành trên lãnh thổ Việt Nam.

- Ủy thác đầu tư bằng đồng Việt Nam thông qua công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán và các tổ chức được phép thực hiện nghiệp vụ ủy thác đầu tư theo các quy định của pháp luật về chứng khoán; Ủy thác đầu tư bằng đồng Việt Nam thông qua tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép thực hiện nghiệp vụ ủy thác đầu tư theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

- Góp vốn, chuyển nhượng vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài trong các quỹ đầu tư chứng khoán và công ty quản lý quỹ theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

2. Tự doanh đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Tự doanh đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là việc tổ chức được phép tự doanh thực hiện mua, bán chứng khoán và giấy tờ có giá khác ở nước ngoài hoặc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, các định chế tài chính trung gian khác ở nước ngoài cho chính mình.

3. Ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là việc tổ chức kinh tế (sau đây gọi là tổ chức ủy thác) giao vốn bằng ngoại tệ cho tổ chức được phép nhận ủy thác đầu tư ở trong nước (sau đây gọi là tổ chức nhận ủy thác) thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài thông qua hợp đồng ủy thác đầu tư.

4. Nhận uỷ thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Quy định về nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài được quy định bao gồm:  Đối tượng và điều kiện thực hiện hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài?

4.1. Đối tượng nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Các đối tượng quy định tại Điều 21 Nghị định 135/2015/NĐ-CP được phép nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài, bao gồm:

• Công ty quản lý quỹ: Công ty quản lý quỹ được hiểu là một loại hình tổ chức trung gian tài chính, được thành lập với mục đích chính là quản lý quỹ đầu tư.

• Ngân hàng thương mại: Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh tế chuyên thực hiện các hoạt động trong ngân hàng về các lĩnh vực cung cấp tiền tệ, dịch vụ tài chính giữa khách hàng và ngân hàng hoặc ngược lại.

4.2. Điều kiện cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Để được thực hiện hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài, tổ chức nhận ủy thác phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

Để được cấp Giấy chứng nhận, tổ chức nhận ủy thác phải đáp ứng các điều kiện được đưa ra tại khoản 2 Điều 23 Nghị định 135/2015/NĐ-CP được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 16/2019/NĐ-CP, bao gồm:

• Có lãi trong 03 năm liên tục liền trước năm nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài được thể hiện trên báo cáo tài chính đã được kiểm toán và không có ý kiến ngoại trừ trọng yếu theo quy định của Bộ Tài chính. Báo cáo tài chính phải được kiểm toán bởi các tổ chức kiểm toán độc lập do Bộ Tài chính chấp thuận và công bố theo quy định về kiểm toán độc lập đối với đơn vị có lợi ích công chúng (áp dụng với tổ chức nhận ủy thác là công ty quản lý quỹ);
• Có lãi trong 03 năm liên tục liền trước năm nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài được thể hiện trên báo cáo tài chính đã được kiểm toán và không có ý kiến ngoại trừ trọng yếu theo quy định của Bộ Tài chính. Báo cáo tài chính phải được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập không nằm trong danh sách các tổ chức kiểm toán không được kiểm toán đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố (áp dụng với tổ chức nhận ủy thác là ngân hàng thương mại);
• Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, không có nợ thuế với ngân sách nhà nước;
• Có quy định nội bộ về quản lý hoạt động nhận ủy thác đầu tư gián tiếp ra nước ngoài, trong đó có nội dung về nhận dạng và quản trị rủi ro liên quan đến hoạt động nhận ủy thác để đầu tư gián tiếp ra nước ngoài;
• Tuân thủ các quy định hiện hành của pháp luật chuyên ngành về các chỉ tiêu an toàn tài chính, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của tổ chức nhận ủy thác.

5. Dịch vụ tư vấn đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Hiện tại Siglaw cung cấp dịch vụ Tư vấn đầu tư gián tiếp ra nước ngoài tại nhiều quốc gia trên thế giới như: Lào, Singapore, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc… Chúng tôi tập trung đầu tư vào trải nghiệm dịch vụ dành cho khách hàng, luôn mang tới sự khác biệt trong chất lượng tư vấn. Các nhà đầu tư khi lựa chọn chúng tôi sẽ luôn được cung cấp dịch vụ trọn gói và cả hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp phía sau bao gồm Kế toán - Kiểm toán - Tài chính - Thẩm định giá - Thuế… được thực hiện bởi những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Đầu tư - Tài chính. Nội dung chi tiết về dịch vụ quý khách vui lòng xem thêm tại những phần tiếp theo.

Phạm vi công việc

• Tư vấn, giải đáp cho khách hàng những quy định của pháp luật hiện hành liên quan đến đầu tư gián tiếp từ Việt Nam ra nước ngoài.

• Tư vấn, phân tích về các hình thức đầu tư gián tiếp ra nước ngoài để khách hàng lựa chọn được hình thức phù hợp với nhu cầu.

• Tư vấn lợi thế, ưu đãi pháp lý của từng hình thức đầu tư gián tiếp ra nước ngoài để khách hàng có lựa chọn phù hợp.

• Hướng dẫn nhà đầu tư chuẩn bị báo cáo tài chính, hồ sơ chứng minh tài chính và các giấy tờ pháp lý khác liên quan.

• Tư vấn làm việc và giải trình các yêu cầu của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

• Tư vấn các vấn đề về hoạt động, báo cáo thường niên có liên quan.

• Các chính sách ưu đãi khách hàng nhận được khi đăng ký tư vấn đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của Siglaw.

• Ưu đãi tư vấn thường xuyên và giải đáp các vấn đề liên quan đến thuế: Thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp… tại thời điểm tư vấn của dự án đầu tư ra nước ngoài.

• ... Và nhiều giá trị gia tăng khác vượt trên sự kỳ vọng của khách hàng!

Quy trình thực hiện

• Tiếp nhận và xử lý thông tin: Chuyên viên pháp lý đầu tư - doanh nghiệp của Siglaw sẽ tiếp nhận thông tin khách hàng cung cấp. Tiếp đó, chúng tôi sẽ làm rõ, thu thập các thông tin phục vụ cho quá trình tư vấn.

• Tư vấn cụ thể về pháp lý: Tiếp đó, Chuyên gia của Siglaw sẽ tư vấn cụ thể về thủ tục, quy trình làm việc, giải pháp tối ưu để xử lý yêu cầu của quý khách một cách nhanh nhất.

• Đàm phán và Ký kết hợp đồng: Sau quá trình tư vấn của chuyên viên, nếu bạn quyết định lựa chọn sử dụng dịch vụ của chúng tôi, Siglaw sẽ tiến hành ký kết hợp đồng với Quý khách hàng.

• Thực hiện dịch vụ:

+ Chuyên viên của Siglaw sẽ tư vấn cụ thể và hướng dẫn cụ thể đối với trường hợp của khách hàng.

+ Giải đáp, tư vấn những quy định pháp luật liên quan đến pháp luật đầu tư ra nước ngoài, pháp luật doanh nghiệp.

+ Hướng dẫn khách hàng chuẩn bị tài liệu, thông tin cần thiết cần thiết để thực hiện các hoạt động đầu tư.

+ Tư vấn khách hàng các vấn đề có liên quan quy định về thuế, bảo hiểm…có liên quan đến đầu tư ra nước ngoài.

6. Câu hỏi thường gặp về đầu tư gián tiếp ra nước ngoài

Câu 1: Khi thực hiện việc đầu tư gián tiếp ra nước ngoài nhà đầu tư phải thực hiện những nghĩa vụ gì?

- Chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của nguồn ngoại tệ sử dụng để đầu tư gián tiếp ra nước ngoài;

- Chịu trách nhiệm trước pháp luật về năng lực pháp lý, năng lực tài chính, hiệu quả kinh tế và rủi ro đối với số vốn sử dụng;

- Tuân thủ chế độ báo cáo theo quy định đối với hoạt động đầu tư gián tiếp. Kỳ báo cáo: định kỳ hàng quý sau quý báo cáo của tổ chức phát hành thưởng cổ phiếu.

- Nhà đầu tư có trách nhiệm mở 01 tài khoản ngoại tệ tại Ngân hàng thương mại được phép tại Việt Nam để thực hiện các hoạt động liên quan tới hoạt động thu, chi trong hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

Với đồng Việt Nam: Nhà đầu tư không được sử dụng nguồn vốn vay bằng đồng Việt Nam  từ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài để mua ngoại tệ đầu tư gián tiếp ra nước ngoài; Với ngoại tệ: Nhà đầu tư không được sử dụng nguồn vốn vay ngoại tệ trong nước và nước ngoài để đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

- Tuân thủ các quy định về quản lý ngoại hối, nghĩa vụ nộp thuế thu nhập và các quy định khác có liên quan của pháp luật.

- Chỉ được thực hiện thông qua tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu và sau khi được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký.

Câu 2: Như thế nào là nguồn vốn đầu tư?

Về nguồn vốn, pháp luật quy định, tổ chức tự doanh (trừ ngân hàng thương mại và công ty tài chính tổng hợp) được sử dụng ngoại tệ tự có trên tài khoản và ngoại tệ mua từ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép cung ứng dịch vụ ngoại hối tại Việt Nam theo hạn mức tự doanh được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xác nhận đăng ký để thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

Tổ chức ủy thác (trừ ngân hàng thương mại và công ty tài chính tổng hợp) chỉ được sử dụng ngoại tệ tự có trên tài khoản để thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài thông qua hình thức ủy thác cho tổ chức nhận ủy thác.

Ngân hàng thương mại, công ty tài chính tổng hợp tự cân đối nguồn ngoại tệ để thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài trên cơ sở đảm bảo tuân thủ quy định về trạng thái ngoại tệ, các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng.

Nhà đầu tư không được sử dụng nguồn vốn vay bằng đồng Việt Nam từ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài để mua ngoại tệ đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.

Nhà đầu tư không được sử dụng nguồn vốn vay ngoại tệ trong nước và nước ngoài để đầu tư gián tiếp ra nước ngoài trừ tổ chức kinh tế do nhà nước sở hữu từ 65% vốn điều lệ trở lên, tổ chức kinh tế khác thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài với tổng mức đầu tư từ 800 tỷ đồng trở lên.

Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định nhà đầu tư là cá nhân có quốc tịch Việt Nam chỉ được thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài.

Căn cứ pháp lý:

Nghị định số 135/2015/NĐ-CP ngày 31/12/2015 của Chính phủ quy định về đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.